Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.
Nhà nước động viên, khuyến khích người bị kết án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng đặc xá; tạo điều kiện thuận lợi cho người được đặc xá hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống, phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội, phòng ngừa tái phạm tội, vi phạm pháp luật.
Tuy nhiên, Luật Đặc xá cũng đặt ra một số trường hợp dù người có đủ điều kiện được đề nghị đặc xá theo quy định cũng không được đề nghị đặc xá, trong đó có người bị kết án tù về một số tội theo quy định của Bộ luật Hình sự, cụ thể:
1. Bị kết án phạt tù về tội phản bội Tổ quốc; tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội xâm phạm an ninh lãnh thổ; tội bạo loạn; tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội phá rối an ninh; tội chống phá cơ sở giam giữ; tội khủng bố hoặc một trong các tội quy định tại Chương các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh của Bộ luật Hình sự.
Có thể liệt kê cụ thể 16 tội không được đề nghị đặc xá như sau:
– Tội phản bội Tổ quốc (Điều 108);
– Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109);
– Tội gián điệp (Điều 110);
– Tội xâm phạm an ninh lãnh thổ (Điều 111);
– Tội bạo loạn (Điều 112);
– Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân (Điều 113);
– Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114);
– Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 117);
– Tội phá rối an ninh (Điều 118);
– Tội chống phá cơ sở giam giữ (Điều 119);
– Tội khủng bố (Điều 299);
– Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421);
– Tội chống loài người (Điều 422);
– Tội phạm chiến tranh (Điều 423);
– Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê (Điều 424);
– Tội làm lính đánh thuê (Điều 425).
Ngoài ra khi thuộc một trong các trường hợp sau đây thì cũng không được đề nghị đặc xá:
2. Bản án, phần bản án hoặc quyết định của Tòa án đối với người đó đang bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự.
3. Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác.
4. Trước đó đã được đặc xá.
5. Có từ 02 tiền án trở lên.
6. Trường hợp khác do Chủ tịch nước quyết định.
